[Tuoitre] Đêm 1-11-2011 hẳn là đêm hỉ hả của đài TV nhà nước France 2, khi, cực hiếm hoi, họ có 7,7 triệu khán giả, trong lúc đài tư nhân nổi tiếng ăn khách TF1 có 5,3 triệu. Lý do chiến thắng là một chương trình xảy ra ở Việt Nam. Đêm qua chị có xem người Lô Lô ở Việt Nam không? Nhất định em phải đi tới đó. Hôm kia các bạn có xem Michalak ở Việt Nam không? Cực lôi cuốn. Có nhiều chỗ vừa xem vừa rơm rớm. Việt Nam đẹp quá, người Lô Lô sao hay thế… Đó là vô số bình luận xôn xao, kéo dài suốt tháng sau chương trình du ký Hẹn nhau nơi đất lạ (Rendez-vous en terre inconnue) về chuyến thăm dân tộc Lô Lô sống trong các thung lũng cực bắc tỉnh Cao Bằng của ngôi sao bóng bầu dục Pháp Frederic Michalak. Lô Lô và phải lòng Hẹn nhau nơi đất lạ có công thức đưa người nổi tiếng đến thăm một vùng đất xa xôi mà họ chỉ được biết khi… máy bay cất cánh. Họ phải sống thật sự với người dân bản xứ hai tuần, và khi phim phát sóng họ sẽ lại xuất hiện để giao lưu với khán giả ở phần 2 mang tên Trở về từ đất lạ. Chương trình Hẹn nhau nơi đất lạ đã khởi động nhiều năm nay và đã đưa khán giả đến nhiều nước như Mông Cổ, Indonesia, Ấn Độ, Ethiopia, Mali, Bolivia… Người viết bài không có dịp theo hết mọi chương trình, nhưng đêm 1-11 thì dĩ nhiên phải xem. Dù đã được nghe giới phê bình ngợi khen, nhưng người viết không thể ngờ phim hấp dẫn đến như vậy. Suốt 1 giờ 40 phút khán giả liên tục phải ngẩn ngơ trước thiên nhiên khoáng đạt và những mô ruộng bậc thang chạm khắc kỳ công của con người, liên tục phải đong đưa giữa cười vui - rơm rớm. Cười Michalak ngô nghê cấy lúa, cuốc đất, bắt heo, cày ruộng bị trâu kéo băng băng... Rơm rớm thấy Michalak xúc động nghe cụ bà vuốt ve, nói tao thương mày giống như con. Rơm rớm thấy Michalak tặng cho làng quả bóng kỷ niệm… Nửa cười nửa rơm rớm khi đêm liên hoan tiễn đưa, một cô gái xin cưới Michalak, và rưng rưng khi Michalak nói tôi có vợ rồi… Về phim, thoạt tiên người viết định nêu lên cảm xúc riêng, nhưng rốt cuộc chọn cách trích trả lời khán giả của Michalak được France 2 lưu lại, bởi nó cũng tràn trề cảm xúc và là khởi nguyên cho cảm xúc của người viết. Michalak: Tôi như đứa trẻ giữa cộng đồng Bạn phản ứng thế nào khi nhà sản xuất nói bạn sẽ đi gặp người Lô Lô? Michalak (M): Thật kỳ lạ, nghe tên họ tự dưng tôi cảm thấy thân thiện! Tôi cố gắng hình dung nhưng không thể. Tôi không biết gì về Việt Nam. Tôi ngạc nhiên từ đầu đến cuối cuộc phiêu lưu này. Cảm xúc đầu tiên của bạn khi đến làng Lô Lô? M: Đập vào mắt tôi trước tiên là những nụ cười. Từ đó, tôi bị mê hoặc bởi lối sống của họ, nhà cửa, quần áo, tập quán, cảnh quan bao quanh… Tôi cảm thấy như đang ở trong phim, bởi tất cả vẻ đẹp đó dường như không thật, như phép lạ. Tất nhiên có rào cản ngôn ngữ, nhưng bằng cử chỉ chúng tôi tiếp cận nhau rất nhanh, đặc biệt với trẻ em - những người không cần lời để giao tiếp. Tôi dần dần cảm nhận có một sợi dây tự nhiên, mạnh mẽ nối kết tôi với gia đình tôi đến sinh sống. Cuộc sống của người Lô Lô là lao động cật lực. Bạn có khó khăn đuổi theo họ? M: Có. Tôi không chờ đợi sự nhọc nhằn quá thể như vậy. Làm việc với người Lô Lô giống như chuẩn bị World Cup. Tôi mất bảy ký! Nhưng đó là điều quan trọng để tôi được yêu mến. Đối với họ, lao động là giá trị nền tảng. Những người làm việc nhiều nhất được tôn trọng nhất. Có lần tôi hỏi người đàn ông rằng ông có thấy vợ mình đẹp. Ông trả lời: “Sắc đẹp với tôi không quan trọng, điều cần thiết là cô ta làm việc tốt”. Câu nói này có thể gây sốc cho chúng ta, nhưng với người Lô Lô có vẻ như rất hợp lý. Người Lô Lô chỉ cho tôi thấy lao động luôn luôn được đền đáp. Những gì bạn ấn tượng nhất trong cuộc sống của họ? M: Sự chia sẻ, tình đoàn kết. Khi phụ nữ lo chuyện đồng áng thì đàn ông chăm sóc con cái, nhà cửa. Các gia đình Lô Lô rất gắn bó, người cao tuổi duy trì giềng mối với người trẻ và luôn được tôn trọng. Cửa nhà của họ không bao giờ đóng. Vào buổi tối, họ tập hợp trong ngôi nhà lớn, thảo luận các công việc của làng. Nếu ai đó có vấn đề trục trặc, cả cộng đồng sẽ đến giúp. Bạn có thấy ý nghĩa chia sẻ này tương song với thế giới bóng bầu dục? M: Có, trong tinh thần đoàn kết. Tính chia sẻ của họ rất gần với tinh thần thể thao của tôi. Bạn tìm thấy vị trí của bạn trong làng bằng cách biểu lộ sự khiêm nhường. Chính những người Lô Lô là ngôi sao chứ không phải tôi. Tôi muốn làm họ hài lòng, cho họ cảm nhận rằng tôi quan tâm văn hóa sống của họ, mong muốn cùng tham gia bằng tất cả nỗ lực. Với tôi, chuyến đi này là một ký ức không thể quên. Nhờ đến đây mà tôi tin rằng một trong những bí quyết của hạnh phúc là mối liên hệ giữa con người với con người. Bạn hòa hợp tốt đến mức vào cuối thời gian, bạn nhận được một đề nghị kết hôn… M: Điều này diễn ra khá buồn cười! Đó là cô gái tham gia với tôi trong lớp học chữ. Đêm cả làng tập hợp chia tay, cô đề nghị cưới tôi. Khi đó tôi rất thẹn, nhưng cô thì tự nhiên thổ lộ tâm tư trước cả làng. Tôi xúc động, thấy mình như đứa trẻ trong tình cảm cộng đồng… Nụ cười: bài học sống tuyệt vời Mặc dù được quay rất đẹp, dựng phim xuất sắc, âm nhạc rất hay, nhưng sự cởi mở, tự nhiên của các nhân vật mới khiến người xem thật sự phải lòng. Một trong những chi tiết lý thú, cảm động của phim là khi ông Phong cựu chiến binh kể cho khách nghe chuyện chống Mỹ năm xưa, con trai ông ngồi cạnh bên cứ rưng rưng thảng thốt, hóa ra đây là lần đầu tiên người thanh niên nghe cha mình nói tới đời chiến tranh ác liệt. Nhà sản xuất Frederic Lopez đã không khách sáo khi nói: “Sự chân thành, tin cậy này khiến chúng tôi hết sức xúc động”. Michalak là mỹ nam đáng yêu trong thế giới bóng bầu dục, nhưng sau chuyến đi này chắc chắn anh sẽ được yêu quý hơn bởi sự chan hòa khó tin ở một ngôi sao. Ta thấy anh khóc - cười, thấy anh lem luốc, lăn lóc…, thấy anh cố gắng ăn thêm chén cơm - không hợp khẩu vị - để vui lòng chủ nhân, thấy anh đúng như “đứa trẻ trong tình cảm cộng đồng”… Lopez rất tự hào nhân vật của mình: “Đoàn kết là một phần quan trọng trong bản sắc của người Lô Lô. Tôi tin Michalak đã được người Lô Lô công nhận theo cách này”. Nếu ấn tượng mạnh mẽ đầu tiên với Michalak là nụ cười của người Lô Lô, thì nó cũng là điều lưu lại mạnh mẽ trong tâm khảm khán giả, đặc biệt sau khi nghe Michalak tâm sự trong tiết mục Trở về từ xứ lạ: “Khi chia tay, tôi nói tôi không muốn họ quên tôi, bởi chính tôi không thể nào quên họ. Tôi luôn nhớ những nụ cười Lô Lô. Một lần tôi hỏi Chiến tại sao lúc nào anh cũng cười, anh trả lời: “Đối với chúng tôi điều này rất tự nhiên. Tôi cười mỗi khi gặp ai đó, dù xa lạ, bởi tôi biết nụ cười sẽ khơi động cái tốt, cái hay nhất ở người khác. Ở nước bạn người ta không cười như vậy sao? Tôi ngờ rằng ở xứ bạn người ta giàu có hơn chúng tôi, vậy tại sao lại không cười?”. Với tôi đó là bài học sống tuyệt vời. Tôi rất nhớ họ, tôi tự hứa với lòng sẽ trở lại làng Lô Lô - nơi có những vòng tay rộng mở…”. Qua những gì được xem, được nghe, người viết tin Michalak nói thật. Người viết cũng tin mình sẽ là một trong ào ạt du khách sẽ đi đến xứ Lô Lô sau bộ phim này, không chỉ để chiêm ngưỡng mênh mông lạc cảnh, mà còn bởi “bài học sống tuyệt vời”: Nụ cười khơi động cái tốt, cái hay nhất ở người khác. VIỆT LINH, Ảnh: TV France 2
Đất nước mình đẹp lắm chứ. Con người Việt Nam tự bao đời đã là hiền hậu, bao dung mến khách, sống sâu sắc. Chỉ có người trong cuộc đôi khi lãng quên và tìm vui nơi chốn khác. Tôi tin rằng, nếu tất cả các hãng truyền thông nước ngoài, từ báo chí, truyền hình, phim ảnh, văn học nghệ thuật,..nếu chọn Đất Nước và Con Người Việt Nam làm chất liệu, bối cảnh, nguồn cảm hứng cho tác phẩm của họ thì đoạt giải hết. Nếu về phim thì Oscar là đương nhiên, khỏi bàn.
